Giải thưởng Hồ Chí Minh và giải thưởng Nhà nước: Cần có tiêu chí đánh giá về khoa học xã hội

Ngày 3/12, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam thảo luận đóng góp ý kiến cho dự thảo Nghị định của Bộ Khoa học và Công nghệ về giải thưởng Hồ Chí Minh, giải thưởng Nhà nước và các giải thưởng về khoa học và công nghệ.

Các nhà khoa học cho rằng, đây là Nghị định quan trọng vì nó vinh danh các nhà khoa học. Các nhà khoa học cần được đánh giá đúng mức “đứa con tinh thần” của mình. So với thông tư trước, Nghị định này có nhiều điểm mới, cố gắng hướng vào quy định cụ thể và bao hàm hệ thống các giải thưởng về khoa học - công nghệ… nhưng thực tế lại là một sự ôm đồm. Mặc dù muốn quy định rõ nhưng thực tế chưa đủ rõ, Nghị định thể hiện chưa hiểu rõ đối tượng khoa học - công nghệ và hành chính hóa về việc xét tặng giải thưởng.

Trong Nghị định, khoa học xã hội đang bị “lép vế”, mới chỉ thiên về khoa học - công nghệ. Các nhà khoa học không cần viết đơn đề nghị mà chỉ cần sử dụng mẫu đăng ký tham gia giải thưởng giống như thông lệ quốc tế. Để tránh tình trạng một công trình được nhận 2 giải thưởng, Nghị định không nên quy định tách công trình và tác giả…

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thắng, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho rằng, càng ngày việc xét giải thưởng càng khó hơn nhưng không có nghĩa là không có người xứng đáng. Riêng về khoa học xã hội, nếu không có tiêu chí đánh giá cụ thể sẽ khó có người giành được giải thưởng.

Đối với khoa học xã hội, cách đánh giá hoàn toàn có thể lượng hóa được. Bởi có nhiều việc liên quan đến xây dựng lĩnh vực, ngành nghiên cứu mới như chính sách công, phát triển bền vững, bẫy thu nhập trung bình…

Viện Hàn lâm Khoa học xã hội kiến nghị, Nghị định cần quy định giải thưởng cho từng lĩnh vực cụ thể gồm khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, công nghệ và ứng dụng công nghệ. Nghị định chỉ nên tập trung vào giải thưởng Hồ Chí Minh và giải thưởng Nhà nước, còn các giải thưởng khác nên có quy định riêng. Đối với khoa học xã hội, Nghị định không nên quy định theo cách của khoa học tự nhiên, mà cần xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá riêng.

Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam Nguyễn Xuân Thắng phác thảo một số ý liên quan đến việc đưa ra ý tưởng, đánh giá, làm rõ chiều hướng, động thái và những đặc trưng, bản chất của một thực tiễn về mặt xã hội, văn hóa, lịch sử đất nước, con người.

Nguồn: http://www.cand.com.vn